Çölyak Mı Oldunuz? İşte Kesin Sonuç Veren Testler!
Karın ağrısı, şişkinlik, kansızlık ve ciltte kaşıntılı döküntüler gibi belirtiler yaşıyorsanız, bunların nedeninin masum bir hassasiyet mi yoksa yaşam boyu takip gerektiren çölyak hastalığı mı olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan kişilerde glüten adlı proteine karşı gelişen bir bağışıklık sistemi reaksiyonudur. Bu reaksiyon, ince bağırsakta hasara yol açarak besin emilimini engeller ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Peki, çölyak olup olmadığınızı kesin olarak gösteren testler nelerdir ve nasıl yapılıyor?
Çölyak Testleri: Tanı Nasıl Konulur?
Çölyak hastalığının teşhisi için çeşitli testler bulunmaktadır. Bu testler, genellikle iki aşamada gerçekleştirilir: serolojik testler ve ince bağırsak biyopsisi.
- Serolojik Testler: Bu testler, kanda belirli antikorların seviyesini ölçerek çölyak hastalığına karşı bir bağışıklık tepkisi olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. En sık kullanılan serolojik testler şunlardır:
- Anti-Doku Transglutaminaz (Anti-tTG) IgA: Çölyak hastalığı olan kişilerin çoğunda yüksek seviyelerde bulunur.
- Anti-Endomisyum Antikorları (EMA) IgA: Daha spesifik bir testtir, ancak Anti-tTG kadar yaygın değildir.
- Total IgA: IgA eksikliği olan kişilerde yanlış negatif sonuçları önlemek için yapılır.
Serolojik testlerin pozitif çıkması durumunda, çölyak tanısını doğrulamak için ince bağırsak biyopsisi yapılması gereklidir.
- İnce Bağırsak Biyopsisi: Bu işlemde, endoskopi yardımıyla ince bağırsaktan küçük bir doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenir. Çölyak hastalığı olan kişilerde, ince bağırsak villuslarında (besin emilimini sağlayan parmak benzeri yapılar) hasar ve düzleşme görülür. Biyopsi, çölyak tanısını kesinleştirmek için altın standart olarak kabul edilir.
Çölyak Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığının belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve her zaman tipik olmayabilir. Bazı kişilerde belirgin semptomlar görülürken, bazılarında ise sadece hafif rahatsızlıklar olabilir. En sık görülen çölyak belirtileri şunlardır:
- Karın ağrısı ve kramplar
- Şişkinlik ve gaz
- İshal veya kabızlık
- Bulantı ve kusma
- Kilo kaybı veya büyüme geriliği (çocuklarda)
- Yorgunluk ve halsizlik
- Anemi (kansızlık)
- Cilt döküntüleri (dermatitis herpetiformis)
- Ağız ülserleri
- Kemik ağrıları
Bu belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız ve çölyak hastalığından şüpheleniyorsanız, bir doktora başvurarak gerekli testleri yaptırmanız önemlidir.
Çölyak hastalığı, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Uzun vadede osteoporoz, infertilite, sinir sistemi sorunları ve hatta bazı kanser türleri riskini artırabilir. Bu nedenle, erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır. Çölyak hastalığının tek tedavisi, ömür boyu glütensiz bir diyet uygulamaktır. Glütensiz diyet, ince bağırsaktaki hasarı iyileştirir ve belirtileri ortadan kaldırır.
