Zekat Nedir? İslam'daki Önemi ve Faziletleri Nelerdir?

İslam'ın beş temel esasından biri olan zekat, Müslümanların mali ibadetlerinin en önemlilerindendir. Bakara Suresi'ndeki infak emri ve "Zekât, kantara-i İslâm'dır" hadisi, zekatın İslam dinindeki kritik konumunu açıkça ortaya koymaktadır. Bu haberimizde, zekatın ne anlama geldiğini, kimlere farz olduğunu ve İslam toplumundaki önemini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Zekat Nedir ve Neden Önemlidir?

Zekat, kelime anlamı olarak "artma, çoğalma, bereket" anlamına gelir. Dini terim olarak ise, nisap miktarına ulaşan malın belirli bir oranının ihtiyaç sahiplerine verilmesidir. Zekat, İslam dininde farz olan bir ibadettir ve Müslümanların sosyal sorumluluklarını yerine getirmesinde önemli bir rol oynar. Zekatın önemi şu şekilde sıralanabilir:

• Toplumsal dayanışmayı sağlar.
• Zengin ve fakir arasındaki uçurumu azaltır.
• Malın bereketlenmesine vesile olur.
• Kalpleri temizler ve cimriliği önler.
• Allah'ın rızasını kazandırır.

Zekat Kimlere Farzdır?

Zekatın farz olması için belirli şartların yerine gelmesi gerekir. Bu şartlar şunlardır:

• Müslüman olmak
• Akıllı ve ergen olmak
• Hür olmak
• Nisap miktarı mala sahip olmak
• Malın üzerinden bir yıl geçmiş olması
• Borçlu olmamak

Nisap miktarı, zekat verilecek malın belirli bir değeridir. Bu değer, altın, gümüş, para, ticaret malları ve hayvanlar için farklılık gösterir. Örneğin, altının nisap miktarı 85 gramdır. Yani, bir Müslümanın 85 gram altını veya bu değerde parası varsa ve bu malın üzerinden bir yıl geçmişse, zekat vermesi farzdır.

Bakara Sûresi’nin 3. âyet-i kerîmesinde bildirilen infak emri ve müttakî müminlerin mali ibadetleri yeniden gündeme taşındı. Âlimler, ayette geçen “rızıktan infak etmek” ifadesinin yalnızca gönüllü yardımları değil, başta zekât olmak üzere tüm mali ibadetleri kapsadığını hatırlatırken, “infak nedir?”, “zekât kimlere farzdır?” gibi sorular da yoğun şekilde araştırılıyor. İslam kaynaklarında infak, yalnız maldan yapılan bir harcama olarak değil, ilim ve diğer manevi nimetlerin paylaşımını da içine alan geniş bir kavram olarak açıklanıyor. Ancak müfessirlerin çoğu, bu âyetin evvelen zekâtı işaret ettiğini belirtiyor.

İnfak ve Zekat Arasındaki Fark Nedir?

İnfak ve zekat kavramları sıkça karıştırılmaktadır. İnfak, genel olarak Allah yolunda yapılan her türlü harcamayı ifade eder. Zekat ise, belirli şartlara bağlı olarak farz olan bir mali ibadettir. Yani, zekat infakın bir türüdür. İslam hukukuna göre infak üç kategoriye ayrılır:

• Farz infak: Zekât, fitre gibi zorunlu mali ibadetler
• Vacip infak: Adaklar, belirli durumlarda gerekli harcamalar
• Mendup infak: Sadaka, gönüllü yardımlar ve hayır faaliyetleri

Hadis kaynaklarında geçen “Zekât, kantara-i İslâm’dır” ifadesi, mali ibadetlerin dinî yapı içindeki belirleyici rolünü açıkça ortaya koyuyor. Elmalılı Hamdi Yazır’ın tefsirinde yer alan açıklamaya göre: İman dinin temelidir, Namaz direğidir, Zekât ise bu yapının geçilmesi gereken köprüsüdür. Dünya ve âhiret saadeti için gerekli olan bu mali düzen, Müslüman toplumun hem sosyal adalet hem de ekonomik dayanışma bakımından ayakta kalmasını sağlamaktadır.

Zekat, İslam dininin önemli bir parçasıdır ve Müslümanların hem bireysel hem de toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesinde büyük bir rol oynar. Zekat sayesinde toplumda dayanışma artar, ihtiyaç sahiplerine yardım eli uzatılır ve malın bereketi artar. Bu nedenle, her Müslümanın zekatın önemini kavraması ve bu ibadeti en güzel şekilde yerine getirmesi gerekmektedir.