Hürmüz Boğazı Kapanırsa Ne Olur? Kimler Etkilenir?
İsrail ve İran arasındaki tırmanan gerilim, dünya enerji piyasalarını tedirgin ediyor. Özellikle Hürmüz Boğazı gibi stratejik bir geçiş noktasının potansiyel bir çatışma alanı haline gelmesi, küresel ekonomide büyük yankı uyandırıyor. Peki, Hürmüz Boğazı kapanırsa neler olur? Kimler bu durumdan en çok etkilenir?
Hürmüz Boğazı'nın Önemi
Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi'ni Umman Denizi'ne bağlayan ve dünya petrol ticaretinin can damarı olarak kabul edilen stratejik bir su yoludur. ABD Enerji Enformasyon İdaresi'ne göre, deniz yoluyla taşınan petrolün yaklaşık üçte biri ve sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) beşte biri bu boğazdan geçerek küresel piyasalara ulaşıyor. Bu nedenle, boğazın herhangi bir şekilde kapanması veya trafiğin aksaması, dünya enerji fiyatlarında ciddi dalgalanmalara yol açabilir.
Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, Hürmüz Boğazı'ndan geçen petrolün yaklaşık %70'i Asya ülkelerine gidiyor. Özellikle Çin, Japonya, Hindistan, Güney Kore gibi ülkeler, bu boğazdaki petrol tedarikine büyük ölçüde bağımlı durumda. Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin LNG gemilerinin neredeyse tamamı da bu noktadan uluslararası piyasalara ulaşıyor. Avrupa da Hürmüz Boğazı'ndan sağlanan LNG tedarikinin önemli bir alıcısı konumunda.
Boğaz Kapanırsa Kimler Etkilenir?
Hürmüz Boğazı'nın kapanması durumunda en çok etkilenecek ülkeler arasında, İran'la iyi ilişkilere sahip olan Çin başı çekiyor. İran'ın petrol ihracatının yaklaşık dörtte üçünü alan Çin'in sevkiyatları bu durumdan olumsuz etkilenebilir. Ancak bu durum, petrolünün çoğunu Çin'e satan İran'ı da olumsuz etkileyecektir. Çünkü petrol satışı, ABD yaptırımlarıyla mücadele eden Tahran'ın ekonomisi için hayati önem taşıyor.
Ham petrolünün yaklaşık üçte ikisini ve LNG'nin neredeyse yarısını Hürmüz yoluyla ithal eden Hindistan da boğazın kapanması durumunda önemli ölçüde kaybedecek ülkeler arasında yer alıyor. Herhangi bir tıkanıklık, ülkenin enerji güvenliğini ve fiyatları olumsuz etkileyebilir. Artan petrol ve gaz maliyetleri, enflasyonu yükseltebilir ve rupiyi zayıflatabilir.
Güney Kore ise ülkedeki petrol arzının %60'ını Hürmüz Boğazı'ndan karşılıyor. Bu nedenle, boğazın kapanması durumunda Güney Kore ekonomisi de ciddi şekilde etkilenebilir.
Bölgede Hürmüz Boğazı'nın ablukasından etkilenmeyecek tek ülke ise İsrail gibi görünüyor. İsrail, günlük 220 bin varil ham petrol tüketiminin tamamını ABD, Brezilya, Gabon ve Nijerya gibi farklı kaynaklardan sağlıyor.
Olası Sonuçlar ve Etkiler
Hürmüz Boğazı'ndan petrol akışının geçici bir süre için bile kesintiye uğraması, enerji fiyatlarını hızla yükseltebilir ve nakliye maliyetlerini artırabilir. Bu durum, karşılıklı saldırılar başladığından bu yana zaten yaşanmaya başladı. Navlun fiyatları fırladı ve Körfez'den Çin'e tanker navlun fiyatları varili 1.67 dolara yükseldi. Petrol fiyatları da 74.4 dolara kadar çıktı.
Sonuç olarak, Hürmüz Boğazı'nın tamamen kapanması durumunda Arap ve Asya ülkeleri ile İran, ABD veya Avrupa'dan daha fazla zarar görebilir. Bu nedenle, geçmişteki jeopolitik gerilimlerde olduğu gibi, İran'ın Hürmüz Boğazı'nı "stratejik bir pazarlık aracı" olarak kullanabileceği, ancak tam olarak kapatmaktan kaçınabileceği düşünülüyor. Ancak, bölgedeki gerilimin tırmanması ve kontrol dışı bir çatışma riski, her zaman masada olan bir ihtimal olarak kalmaya devam ediyor.
